Amper vijf procent van wie werkt, ervaart zijn job over de hele lijn als zinvol. De meerderheid van de werkenden (68 procent) heeft bedenkingen bij de zinvolheid van zijn job. 29 procent scoort onder de lat. Dat meldt de Standaard naar aanleiding van een onderzoek door Ans De Vos en het samenwerkingsverband New World of Work.
Zingeving verschijnt steeds meer als de centrale vraag van onze tijd. De kwestie is dringend, zeker nu de pensioenleeftijd opgetrokken wordt en mensen langer moeten werken. Onderzoekers geloven dat de oplossing ligt in loopbaancoaching. Het is de bedoeling dat werknemers daarin hun eigen verantwoordelijkheid nemen. En de overheid moet voor een kader zorgen.
Ook werkgevers zien in dat zinvol werk cruciaal in. Alpro in Izegem doet dit bv. zeer intensief. Het gaat daarbij niet alleen om geloven in wat je maakt, maar ook om een lange begeleiding. Alpro-werknemers kunnen voortdurend suggesties doen. Dat is zeker een hele stap.
Mensen zijn niet zozeer geïnspireerd door wat ze doen, zelfs niet in de eerste plaats door hun loon. Wel of wat ze doen er toe doet.
Toch is er nog een hele weg te gaan. Bedrijven als Bpost en NMBS willen in de eerste plaats de productiviteit verhogen om hun krimpende budgetten te compenseren. Begrijpelijk, maar tegelijk een groot gevaar. Neem nu de postbode: laagbetaald, maar tot voor kort een job die velen als zinvol ervaarden. Mensen zijn namelijk niet zozeer geïnspireerd door wat ze doen, zelfs niet in de eerste plaats door hun loon. Wel of wat ze doen er toe doet. Bij onze postbode is dat het menselijk contact, zijn sociale rol. Dat compenseert hun lage loon en de noodzaak dat ze elke ochtend vroeg opstaan in weer en wind. Net die inspiratie komt in het gedrang: alles moet sneller en efficiënter, de zin gaat verloren. Die evolutie zie je in heel wat beroepen.
De postbode ervaart zijn job van oudsher meestal als zinvol © New Old Stock
Niet alle werk kan intrinsiek zinvol zijn. Daarom hebben we een bredere definitie van ‘zinvol’ nodig.
Uiteraard zijn er jobs waarin ‘zinvol’ een moeilijk woord blijft. Jobcoaching zal daaraan weinig veranderen. Niet alle werk kan intrinsiek zinvol zijn. Daarom hebben we een bredere definitie van ‘zinvol’ nodig. Het bekende verhaal van de steenkappers kan als paradigma dienen: drie steenkappers zijn aan het werk. Een wandelaar vraagt: ‘Wat doen jullie eigenlijk?’ Zegt de eerste steenkapper: ‘Dat zie je toch? Ik werk voor de kost. Brood op tafel, huis afbetalen.’ Zegt de tweede: ‘Dat zie je toch? Ik hak een beeld, voor in de gevel. Ik doe mijn werk.’ ‘Kijk,’ wijst de derde, ‘Je ziet het nog niet, maar ik bouw aan een kathedraal.’ De laatste steenkapper drukt uit wat we vandaag missen: het gevoel dat we met onze arbeid bijdragen aan een hoger doel.
We doen vaak meewarig over religie die het hiernamaals als ultieme voltooiing van het leven zag. Die idee is trouwens ook misbruikt om mensen te laten berusten in onrechtvaardige situaties. Nochtans is de overtuiging dat alles wat je doet betekenis heeft in het licht van de eeuwigheid een mooie en troostvolle gedachte. Vandaag noemen we die zingevingshorizon niet makkelijk meer ‘de hemel’. Toch is zingeving verbonden met de overtuiging dat we hier niet voor niets zijn. Dat alles wat we doen, zin heeft in het grote geheel van wat wij het Leven noemen. Dat je het gevoel hebt dat je aan een kathedraal bouwt, ook al zul je die, zoals onze steenkapper, wellicht nooit met je eigen ogen zien. Het gevoel dat je er aan meewerkt en zo voor de komende generaties meer schoonheid creëert, geeft een diep gevoel van zinvolheid.
Het komt erop neer dat mensen op een of andere manier geholpen worden om hun eigen zingeving te koppelen aan wat ze doen. De missie van een bedrijf of organisatie speelt daarin een essentiële rol.
Wellicht klinkt dit net iets te spiritueel voor economen of politici. Precies die spirituele mogelijkheden herontdekken is nochtans wezenlijk voor onze dagelijkse zingeving in leven en werk. In tijden waarin religie en spiritualiteit achter de voordeur worden geparkeerd, is dat geen eenvoudige klus. Het zal erop aankomen een maatschappelijk project tot stand te brengen waarin zowel politici, ondernemers en werknemers elk hun eigen rol opnemen. Het komt erop neer dat mensen op een of andere manier geholpen worden om hun eigen zingeving te koppelen aan wat ze doen. De missie van een bedrijf of organisatie speelt daarin een essentiële rol. Hoe formuleer je die zodat ze ‘zingevingspotentieel’ krijgt? Dat zijn cruciale vragen die loopbaancoaching overstijgen. Ook voor politici is dat een fundamentele denkoefening: hoe kan beleid ‘zingevend’ zijn? Noem dat gerust een spirituele uitdaging.
In MagaZijn tonen we alvast hoe mensen op de werkvloer en in leidende functies zin creëren op heel diverse manieren,
Ontdek ook de zinvindingstrajecten die net die bredere zinvragen ter sprake brengen op de werkvloer.
Tekst: Johan Van der Vloet
